Kemal Ertuğrul Öztürk 
Milat- 17.11.2015 00:00

Evrensel tüketici haklarından birisi Sağlık ve Güvenliğin Korunması Hakkı’dır. Ülkemizde tüketicilerin talep edebilecekleri hasta hakları diğer tüketici hakları gibi güvence altına alınmıştır. Bu haklarla ilgili usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenmiştir. Hasta Hakları Yönetmeliği, 3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununa ve 663 Sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye dayanılarak hazırlanmıştır.

Milletlerarası hukuki metinlerde kabul edilen Hasta Hakları, Anayasamız ve ilgili mevzuatta somut olarak yer almaktadır.  Hasta Hakları Yönetmeliğine göre sağlık hizmeti verilen bütün kurum ve kuruluşlarda; insan haysiyetine yakışır şekilde herkesin Hasta Haklarından faydalanabilmesi, hak ihlallerinden korunabilmesi ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesi gerekmektedir. Bunların yanı sıra, sağlık kurum ve kuruluşlarının gözetmek zorunda olduğu genel hükümleri maddeler halinde şu şekilde belirtmek mümkündür:

§  Tıbbi özen gösterilmesi zorunludur.

§  Ötenazi yasak olduğu gibi tıbbi gereklilikler dışında müdahale de yasaktır.

§  Usul ve esasları bakanlıkça belirlenen sağlık hizmeti, sağlık kurumu dışında da verilebilir.

§  Muayene ve tedavi sırasında hastanın sağlık durumunun gerektirmesi halinde refakatçi bulundurabileceği, hasta ziyaretçilerin kabul edilmesi ve daima insani değerlere saygı gösterilmesi gerekmektedir.

§  Hastaya gerekli ve detaylı bilgilendirme yapılır. Hasta, sağlık durumu ile ilgili kayıtları, inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kayıtlar, sadece hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olanlar tarafından görülebilir.

§  Evvelce tecrübe edilmemiş bir tıbbi tedavi ve müdahale usulü, ancak zarar vermeyeceğinin ve hastayı kurtaracağının mutlak olarak öngörülmesi halinde rıza formu tanzim edilerek yapılabilir.

§  İlgilinin rızası mevcut olsun veya olmasın, Bakanlık tarafından tespit edilmiş olanlar dışındaki ilaç ve araçlar aile planlaması hizmetlerinde kullanılamaz. Gebeliğin sona erdirilmesi halinde, hastanın rızası ile evli ise eşinin de rızasının alınması gereklidir.

§  Sağlık kuruluşlarında yatarak tedavisi tamamlanan hastaya, genel sağlık durumu, ilaçları, kontrol tarihleri diyet ve sonrasında neler yapması gerektiği gibi bilgileri içeren taburcu sonrası tedavi planı sağlık meslek mensubu tarafından anlatılır. Daha sonra bu tedavi planının yer aldığı epikrizin bir nüshası hastaya verilir.

§  Hastanın, mahremiyetine saygı gösterilmesi ve hasta mahremiyetinin korunması esastır. Sağlık hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller dışında, hiçbir şekilde açıklanamaz.

§  Tıbbi müdahalelerde hastanın rızası gerekir. Tıbbi araştırma amacı ile hasta üzerinde kendi rızası yazılı olmak kaydıyla ve bakanlığın izni bulunmaksızın hiçbir ilaç ve terkip kullanılamaz.

Yukarıdaki genel hükümler tüketiciler için ayrıca birer hak oluşturmakla birlikte, Hasta Hakları Yönetmeliğinde özellikle belirtilen “HASTA HAKLARI” kısaca maddeler halinde şunlardır.

1.      Hastanın sağlık durumu ile ilgili bilgi alma hakkı vardır.

2.      Hastanın, adalet ve hakkaniyete uygun olarak sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkı vardır.

3.      Hasta; tabi olduğu mevzuatın öngördüğü usul ve şartlara uyulmak kaydı ile sağlık kuruluşunu seçme ve seçtiği sağlık kuruluşunda verilen sağlık hizmetinden faydalanma hakkına sahiptir.

4.      Sağlık kuruluşunun hizmet verme imkânlarının yetersiz olması sebebiyle, sağlık hizmeti talebi zamanında karşılanamayan hastanın; öncelik hakkının tıbbi kriterlere dayalı ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakkı vardır.

5.      Hastaya talebi halinde, kendisine sağlık hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve diğer personelin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında bilgi verilir. Mevzuat ile belirlenmiş usullere uyulmak şartı ile hastanın, kendisine sağlık hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi değiştirme ve başka tabiplerin konsültasyonunu istemek hakkı vardır.

6.      Hasta, modern tıbbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teşhisinin konulmasını, tedavisinin yapılmasını ve bakımını istemek hakkına sahiptir

7.      Hastanın sağlık durumu ile ilgili raporlara itiraz ve aynı veya başka kurum ve kuruluşlarda sağlık durumu hakkında yeni rapor düzenlenmesini isteme hakları vardır.

8.      Kanunen zorunlu olan haller dışında ve doğabilecek olumsuz sonuçların sorumluluğu hastaya ait olmak üzere; hasta kendisine uygulanması planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmasını istemek hakkına sahiptir.

9.      Herkesin, sağlık kuruluşlarında güvenlik içinde olmayı bekleme ve bunu istemek hakları vardır.

10.  Hastaların dini vecibelerini yerine getirebilme ve dini hizmetlerden faydalanma hakkı vardır.

11.  Hastaların haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, şikâyet ve dava hakları vardır.

Hasta haklarıyla birlikte tabii ki hasta sorumlulukları da vardır. Bu konuyu bir sonraki yazımızda ele almak dileğiyle sağlıklı günler dilerim.17.11.2015                                                                  Kemal Ertuğrul Öztürk  

SÖZ İZİ: Kemal; zevalin, zeval de finalin habercisidir. K.E.Ö.