Kemal Ertuğrul Öztürk Milat-
19.10.2015 00:00
Ürünlerin teknik düzenlemelerine uygun üretilip üretilmediğini, güvenli olup olmadığını denetlemek; güvenli olmayan ürünlerin güvenli hale getirilmesini temin etmek, gerektiğinde yaptırımlar uygulanmasını sağlamak Bakanlığın görev ve sorumluluğundadır. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın Piyasa Gözetimi ve Denetiminin usul ve esasları yönetmelikle belirlenmiştir. Yönetmelik, 4703 Sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanuna, 640 Sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye ve Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Yönetmeliğe dayanılarak hazırlanmıştır. Yönetmeliğin bazı hükümleri özetle aşağıda sunulmaktadır.
§ Türk Standartları Enstitüsü tarafından kabul edilen, Türk ve diğer ulusal standartlara veya teknik
düzenlemelere uygun ürünlerin güvenli olduğu kabul edilir. Yönetmelikte belirtilen güvensiz ürün; duyusal inceleme veya test ve/veya muayene yoluyla insan sağlığı, can ve mal güvenliği, hayvan ve bitki varlığı ve çevre bakımından güvenli olmadığı tespit edilen üründür. Duyusal inceleme ise; ürünün herhangi bir test ve/veya muayene işlemine tabi tutulmasından önce, denetmenin duyularını veya basit ve yaygın olarak kullanımda olan ölçme araçlarını kullanarak yapılacak inceleme olarak açıklanmıştır.
§ Piyasa gözetim ve denetimi, ürünlerin piyasaya arz edildiği her yerde, depo, işyeri, nakil araçları ve
gerektiğinde üretim tesislerinde, işlendikleri, ambalajlandıkları, montaj veya dolum yapıldıkları yerlerde yapılır. Denetim sonucunda ortaya çıkan aykırılıklarda sorumluluk üreticiye aittir. Üreticinin Türkiye dışında olması halinde yetkili temsilci ve/veya ithalatçı muhatap alınır ve bunlar da üretici ile aynı sorumluluğu taşır. Bakanlık, denetimlerin koordinasyonunu ve etkin bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak amacıyla gerekli önlemleri alır.
§ Denetmen yaptığı denetimde, gerekli gördüğü takdirde, her türlü test ve/veya muayeneyi yaptırmak
üzere denetlenen ürünlerden numune alır. Numune Bakanlıkça belirlenen test, muayene ve/veya belgelendirme kuruluşuna gönderilir. Kuruluş; tetkikleri en kısa zamanda yapar, sonucunu bir raporla tespit eder ve Bakanlığa sunar. Numunenin teknik düzenlemesine aykırı veya güvensiz çıkması durumunda; kanunun öngördüğü idari para cezası kararı Bakanlık tarafından verilir.
§ Teknik düzenlemesine uygun olmadığı tespit edilen ürünler için, insan sağlığına, can ve mal güvenliğine,
hayvan, bitki yaşamına ve sağlığına ve çevreye bir tehdit oluşturmaması koşuluyla düzeltilmesi istenebilir. Teknik düzenlemeye aykırılıkların giderilmesi amacıyla, düzeltici faaliyet planını on beş gün içinde sunması için üreticiye bildirim yapılır. Ürünün teknik düzenlemeye aykırılığını gidermek için düzeltici faaliyet planı sunmayan veya düzeltici faaliyet planı sunan ancak verilen süre sonunda uygunsuzluğu gidermeyen üreticiye Valilik tarafından idari para cezası uygulanır.
§ Uygunluk işaretinin veya uygunluk değerlendirme işlemleri sonucunda verilen belgelerin gerçeği
yansıtmadığının, tahrif veya taklit edildiğinin tespit edilmesi halinde Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur. Suçtan dolayı yaptırım uygulanmayan hallerde, idari para cezası uygulanır.
§ Güvenli olmadığı tespit edilen ürünler için; ürünün piyasaya arzının yasaklanması, piyasada bulunan
ürünlerin toplatılması, ürünün üretici tarafından güvenli hale getirilemediği ya da güvenli hale getirilmesinin mümkün olmadığı durumlarda bertaraf edilmesi, kararlarından uygun olanlar verilir ve idari para cezası uygulanır. Düzeltme işlemleri sonucunda güvenli olduğu kanıtlanan ürünler tekrar piyasaya arz edilebilir.
§ Bakanlık, güvensiz ürünlerle ilgili Risk Değerlendirme Komisyonu oluşturur. Risk değerlendirmesi,
Avrupa Komisyonu Topluluk Hızlı Bilgi Sistemi rehber dokümanı referans alınmak suretiyle; ürünün tanımı, niteliği, ürünün hedeflediği tüketiciler, neden olabileceği tehlikeler, yaralanmanın şiddeti ve gerçekleşme ihtimali gibi etkenler göz önünde bulundurularak yapılır. Bakanlık, risk derecesine göre gerekli önlemleri alır.
§ Üretici; ürünün öngörülen kullanım süresi içinde, yeterli uyarı olmaksızın fark edilemeyecek
nitelikteki riskleri hakkında tüketicilere gerekli bilgiyi sağlamak, özelliklerini belirtecek şekilde ürünü işaretlemek, test etmek, şikâyetleri soruşturmak ve yapılan denetim sonuçlarından dağıtıcıları haberdar etmek, riskleri önlemek amacı ile gerekli önlemleri almak zorundadır.
§ Ürünün, insan sağlığını, can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürebileceğine dair kesin belirti bulunması
halinde piyasaya arzın geçici olarak durdurulması kararı; denetmenin önerisi üzerine ürünün test ve/veya muayenesi için daha uzun bir sürenin gerekli olmaması durumunda üç günü aşmamak üzere il müdürlüğü tarafından verilir.
§ Bakanlık, sorumlu olduğu ürünlerin denetiminiyıllık denetim planının yanı sıra re’sen veya
ihbar/şikâyet üzerine yapar. Ürüne ilişkin ihbar ve şikâyetler Bakanlığın internet sitesinde ürün güvenliği İhbar/Şikâyet Formu, Bakanlık ve il müdürlüklerine ait e-posta ile ilgili internet adresleri kullanılarak yapılır.
Sonuç olarak; her tüketici, güvensiz sayılabilecek herhangi bir ürüne karşı ilgisiz kalmamalı, yetkilileri haberdar etmeli, böylece güvenli ürünlerden oluşan daha güvenilir bir piyasanın oluşmasına katkıda bulunmalıdır.
Kemal Ertuğrul ÖZTÜRK
SÖZ İZİ: Millete minnettar hizmet eden, gayretsizde ruha yüktür beden. K.E.Ö.
keozturk2@gmail.com
